Harrova për një çast Hararin, nisa ta shfletoj e mes kujtimeve që më zgjoi, ngriti kryet pyetja:
– A ka dhe koha jonë një hero?
I thellë dhe i vështirë për ta kapërcyer m’u duk hendeku që sajoi mendja këtë çast, pasi, fillimisht, duhet të paraprijnë ca të tjera pyetje si:
– Ç’kuptoj me termin “koha jonë”?
– Cilat janë kërkesat dhe pretendimet e kësaj kohe?
– Ç’prototipa ka krijuar dhe që e përfaqësojnë atë?
Edhe nëse këto pyetje do kishim marrë udhë (shkaktove erën, prit stuhinë), hendeku do thellohej më tepër nga vërshimi i një varg pyetjesh të tjera, si:
-Në ç’fushë?
-Nga e si u krijua?
-Për ç’vepra?
E, si për ta ngatërruar më tepër këtë ekuacion, do shtohej edhe pikëpyetja e madhe: “Duhet të dish në ç’kohë jetojmë që të mësosh se cili është heroi i saj, apo duhet të njohësh heroin për të marrë vesh se në ç’kohë jetojmë”?
E keqja më e madhe në këtë udhëkryq dilemash, nuk kisha pranë as mikun dhe kolegun tim, Laertin, me të cilin diskutoj herë pas here, ngaqë njoh dhe respektoj formimin dhe aftësitë e tij. Kishte rënë në një “kurth” televiziv. Ashtu i vetëm, siç ndodh shpesh në teatër, kur për të krijuar një atmosferë meditimi: dritat zbehen, lëshohet një fjollë tymi, dëgjohen ca nota legato në telin Sol… edhe mendja ime u përhumb dhe nisi të tjerrë… Kur je i “mbyllur”, qoftë në BBV4, a në cilindo nga të mëparshmit, në Burgun 313 të Tiranës, a çdo qyteti tjetër, në Psikiatri, a cilindo pavion tjetër, bota të ngushtohet në raport me hapësirën ku je izoluar. As që merr vesh se ç’ndodh e si gjykohesh nga jashtë, sikurse dhe ata jashtë, as që kuptojnë se ç’kurdiset në të vërtetë atje brenda. Lidhja midis dy botëve (asaj jashtë e tjetrës brenda), ndërpritet.
Komunikimi, zero. Informacioni i vetëm vjen nga “racioni” që të jep moderatori, gardiani, infermieri… pasi nuk vendos dot ti, je i ndërvarur, nuk je zot i vetes, nuk ke mundësinë dhe lirinë, e jo më luksin të luash. Je kthyer vetë në lodër. Njerëzit presin, shohin, argëtohen, pozicionohen, shajnë, lëvdojnë, mbrojnë, përbuzin, mohojnë, zilepsen, adhurojnë… por asgjë nga këto nuk hyn atje brenda që të mund ta kurdisësh orën sipas kohës reale.
Të kanë mbyllur që të mos “ndikohesh”, por ata jashtë, ata që mbushin shkallët e cirkut, presin me padurim, ndeshje, garë, nerva, lot, konflikt, thirrje, decibel, ulërima… Normalja s’ka efekt. Logjika s’ka interes. Urtësia prish punë. Zot, na ruaj mendjen! “Marrëzia dhe mençuria, – shkruan D. Agolli, – flenë në një shtrat, puna është se cila zgjohet më herët”. Për vete, nuk kam pasur asnjëherë pikëpyetje se cila zgjohet më herët tek Laerti, pasi ato nuk i ka vënë kurrë në gjumë. Rruga plot kthesa e jetës, marrëdhënia me njerëzit, teatri, përvoja… më ka bërë të kuptoj që njeriu nuk ndryshon. Dhe Laerti, këto 25 vjetët e fundit që njihemi nga afër, nuk ka ndryshuar karakter e karakteristika, veç i ka theksuar. Jeta, gjithashtu me ta treguar (dhe jo një herë) që, sado të jesh i bindur që e njeh dikë, mos beso kurrë se e ke njohur deri në fund. Jo! Asnjëherë! Jo dorën në zjarr! Për asnjë! Këtë ma vërtetoi dhe miku im, në BBV4, nga një sërë të papriturash befasuese. M’u duk i gabuar vendimi i tij për t’u futur atje, ndonëse edhe BB, një lloj teatri është, i ngjashëm me “Happening Theatre”, aq në modë në gjysmën e parë të shekullit të kaluar, por u zhgënjeva dhe mbeta i shushatur, kur pashë sa mirë e njeh ai veten dhe sa mjeshtërisht e zotëron “artin e lojës”.
